طلاق یکی از چالش‌برانگیزترین مسائل خانوادگی است که تأثیرات عمیقی بر تمام اعضای خانواده، به‌ویژه کودکان، می‌گذارد. کودکان طلاق ممکن است با احساساتی مانند ناامنی، ترس، سردرگمی و حتی احساس گناه روبه‌رو شوند. از دیدگاه مشاوره خانواده آویژه، مهم‌ترین مسئله در این شرایط، حمایت عاطفی و روانی از کودک و کمک به او در تطبیق با تغییرات است. این مقاله به بررسی تأثیرات روانی طلاق بر کودکان در سنین مختلف می‌پردازد و راهکارهایی برای کاهش آسیب‌های آن ارائه می‌دهد.
تأثیرات طلاق بر کودکان بر اساس سن
کودکان خردسال (زیر ۶ سال)
کودکان در این سن وابستگی شدیدی به والدین دارند و درک روشنی از مفهوم طلاق ندارند. تغییراتی مانند نقل‌مکان یا کاهش تماس با یکی از والدین می‌تواند موجب اضطراب و بی‌قراری آن‌ها شود. در این شرایط، رفتارهایی مانند شب‌ادراری، مکیدن انگشت یا چسبیدن بیش‌ازحد به والدین ممکن است ظاهر شود.
کودکان دبستانی (۷ تا ۱۲ سال)
کودکان این گروه سنی طلاق را به‌عنوان یک بحران خانوادگی درک می‌کنند و ممکن است احساس گناه داشته باشند، زیرا تصور می‌کنند که رفتار آن‌ها موجب جدایی شده است. این کودکان معمولاً احساس غم، خشم و نگرانی درباره آینده دارند و ممکن است دچار افت تحصیلی شوند.
نوجوانان (۱۳ تا ۱۸ سال)
نوجوانان معمولاً طلاق را بهتر درک می‌کنند اما این به معنای پذیرش آسان آن نیست. برخی از آن‌ها ممکن است رفتارهای پرخاشگرانه نشان دهند، سرکشی کنند یا یکی از والدین را مقصر بدانند. همچنین، آن‌ها در معرض رفتارهای پرخطری مانند مصرف مواد مخدر و کاهش عملکرد تحصیلی قرار دارند.
عوامل مؤثر بر شدت تأثیرات طلاق
میزان تعارض بین والدین
هرچه درگیری و مشاجرات بین والدین بیشتر باشد، آسیب روانی کودک نیز شدیدتر خواهد بود. کودکانی که شاهد دعواهای مداوم والدین خود هستند، بیشتر دچار اضطراب و افسردگی می‌شوند.
حضور یا غیبت یکی از والدین
مطالعات نشان داده‌اند که غیبت یکی از والدین، به‌ویژه پدر، تأثیرات منفی بیشتری بر رشد روانی کودک دارد. در مشاوره خانواده آویژه، تأکید میشود که هر دو والد باید نقش فعالی در زندگی کودک ایفا کنند تا احساس امنیت بیشتری داشته باشد.
شرایط اقتصادی و اجتماعی پس از طلاق
کاهش سطح مالی پس از طلاق می‌تواند باعث استرس مضاعف برای کودکان شود. همچنین تغییر مدرسه یا نقل‌مکان ممکن است احساس انزوا و کاهش اعتمادبه‌نفس آن‌ها را افزایش دهد.
حمایت اجتماعی و خانوادگی
داشتن حمایت از سوی بستگان، معلمان و دوستان نقش مهمی در کاهش تأثیرات منفی طلاق دارد. کودکانی که از شبکه حمایتی قوی برخوردارند، راحت‌تر با تغییرات سازگار می‌شوند.
پیامدهای روانی طلاق بر کودکان
افزایش خطر ابتلا به اضطراب و افسردگی
کودکان طلاق بیشتر در معرض اختلالات روانی مانند اضطراب، افسردگی و احساس تنهایی قرار دارند. آن‌ها ممکن است احساس ناامنی کنند و نگران آینده خود باشند.
مشکلات رفتاری و پرخاشگری
برخی از کودکان به دلیل استرس ناشی از طلاق، رفتارهای پرخاشگرانه و سرکشی از خود نشان می‌دهند که ممکن است منجر به مشکلات انضباطی در مدرسه شود.
کاهش عملکرد تحصیلی
استرس ناشی از طلاق می‌تواند تمرکز و عملکرد تحصیلی کودکان را کاهش دهد. برخی از آن‌ها به دلیل تغییرات زیاد در زندگی‌شان انگیزه‌ای برای درس خواندن ندارند.
افزایش احتمال رفتارهای پرخطر
کودکان و نوجوانان طلاق بیشتر در معرض رفتارهای پرخطری مانند سیگار کشیدن، مصرف مواد مخدر و روابط ناسالم قرار دارند.
راهکارهای کاهش آسیب‌های طلاق بر کودکان
کاهش درگیری و مشاجرات والدین
والدین باید تلاش کنند تا اختلافات خود را دور از چشم فرزندان حل کنند. استفاده از مشاوره خانواده آویژه می‌تواند به کاهش تنش‌ها کمک کند.
حفظ روابط سالم والدین با کودک
والدین باید به کودکان اطمینان دهند که طلاق به معنای ترک شدن از سوی یکی از آن‌ها نیست. برقراری تماس‌های منظم و دیدارهای حضوری می‌تواند احساس امنیت را در کودکان تقویت کند.
ارائه توضیحات مناسب بر اساس سن کودک
والدین باید با زبانی ساده و متناسب با سن کودک، علت طلاق را برای او توضیح دهند و به او اطمینان دهند که این تصمیم ربطی به رفتارهای او ندارد و هر دو والد همچنان او را دوست دارند.
حفظ یک برنامه روزمره ثابت
ایجاد یک روال منظم به کودک کمک می‌کند تا احساس ثبات بیشتری داشته باشد. باید تا حد امکان تغییرات بزرگ مانند تغییر مدرسه یا نقل‌مکان را به حداقل رساند.
حمایت عاطفی از کودک
کودکان نیاز دارند که احساسات خود را بیان کنند. تشویق به صحبت کردن و مراجعه به مشاور کودک می‌تواند به آن‌ها در مدیریت احساساتشان کمک کند.
آموزش مهارت‌های مقابله با استرس
فعالیت‌هایی مانند نقاشی، نوشتن، ورزش و مدیتیشن می‌تواند به کودکان در کنترل احساساتشان کمک کند.
نتیجه‌گیری
طلاق یک تغییر بزرگ در زندگی کودک است، اما اگر والدین بتوانند آن را به‌درستی مدیریت کنند، اثرات منفی آن به حداقل خواهد رسید. والدین باید تلاش کنند تا روابط سالمی با فرزندان خود داشته باشند، تعارضات را مدیریت کنند و از حمایت روانی و اجتماعی کافی برخوردار باشند. استفاده از خدمات تخصصی مانند مشاوره خانواده آویژه می‌تواند در این مسیر راهگشا باشد و به کودکان کمک کند تا با این تغییرات کنار بیایند و زندگی سالم و موفقی داشته باشند.
منبع: https://mediate.com/