این مقاله توسط مرکز مشاوره روانشناسی آویژه تهیه شده است.
وقتی از دانشگاه هاروارد به عنوان یکی از معتبرترین مراکز علمی جهان نام برده میشود، کمتر کسی تصور می‌کند که یکی از اساتید برجسته آن، به اتهام جعل داده‌های پژوهشی و تقلب گسترده در تحقیقات اخراج شود. اما در سال ۲۰۲۵ این اتفاق تاریخی رخ داد و فرانچسکا جینو، استادی که به خاطر تحقیقاتش درباره صداقت و اخلاق در رفتار انسانی شناخته شده بود، پس از چندین سال بحث و بررسی، از دانشگاه هاروارد اخراج شد. این نخستین بار در نزدیک به هشتاد سال اخیر بود که دانشگاه هاروارد یک استاد دارای تِنور را به خاطر تخلفات پژوهشی از سمت خود برکنار می‌کند.
فرانچسکا جینو؛ پژوهشگری که به صداقت مشهور بود
فرانچسکا جینو، استاد دانشگاه هاروارد، از سال ۲۰۱۰ به عنوان عضو هیئت علمی دانشکده مدیریت کسب‌وکار هاروارد (HBS) شروع به کار کرد. او در سال ۲۰۱۴ به رتبه استاد تمام ارتقا یافت و از ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۱ ریاست بخش «مذاکرات، سازمان‌ها و بازارها» را بر عهده داشت. جینو به عنوان محققی برجسته در حوزه رفتار اخلاقی و صداقت شناخته شده بود و نتایج تحقیقاتش بارها در رسانه‌های بزرگ جهان از جمله نیویورک تایمز و وال استریت ژورنال پوشش داده شده بود.
او در پژوهش‌های خود به بررسی تأثیرات مختلفی می‌پرداخت که چگونه افراد در شرایط متفاوت اخلاق و صداقت را انتخاب می‌کنند. یکی از مهم‌ترین مطالعاتش این بود که نشان می‌داد امضا کردن تعهدنامه صداقت در بالای فرم‌های مالی باعث افزایش صداقت افراد در پر کردن این فرم‌ها میشود.
افشای رسوایی: از تحسین تا تردید
در سال ۲۰۲۳، همه چیز تغییر کرد. نشریه «کرانیکل آو هایر اجوکیشن» گزارش داد که دانشگاه هاروارد شک دارد یکی از تحقیقات جینو، که در سال ۲۰۱۲ با همکاری پروفسور ماکس بازارمن منتشر شده بود، حاوی داده‌های جعلی است. این تحقیق که در مجله معتبر «Proceedings of the National Academy of Sciences» منتشر شده بود، بعدها به خاطر ادعای تقلب در داده‌ها پس گرفته شد.
ماکس بازارمن، همکار سابق جینو، اعلام کرد که دانشگاه به او مستندی ۱۴ صفحه‌ای ارائه داده است که شواهد «قانع‌کننده‌ای» از جعل داده‌ها را نشان می‌دهد؛ از جمله اینکه کسی به صورت غیرمجاز به دیتابیس آزمایش دسترسی داشته و اطلاعات آن را تغییر داده است. بازارمن تاکید کرد که او در جعل داده‌ها نقشی نداشته است.
یک روز پس از این افشاگری، بلاگ «Data Colada» که توسط سه دانشمند حوزه علوم رفتاری اداره میشود، مجموعه‌ای از اتهامات مفصل درباره تقلب گسترده جینو در چهار مقاله علمی را منتشر کرد. آنها تاکید کردند که سایر همکاران جینو در این تقلب‌ها دخالتی نداشته‌اند و نگرانی‌های خود را از سال ۲۰۲۱ به دانشگاه هاروارد گزارش داده بودند.
واکنش دانشگاه هاروارد و تحقیق داخلی
پس از این افشاگری‌ها، دانشگاه هاروارد تحقیقات داخلی گسترده‌ای را آغاز کرد و در نهایت اعلام کرد که فرانچسکا جینو مرتکب «رفتار پژوهشی نادرست» شده است. این دانشگاه نه تنها به او تِنورش (مصونیت شغلی) را بازگرداند بلکه او را از تمام وظایف آموزشی و پژوهشی برکنار کرد.
اخراج جینو که با قطع همکاری رسمی دانشگاه همراه بود، رویدادی بی‌سابقه بود. طبق گزارش روزنامه دانشجویی «هاروارد کرامبون»، از دهه ۱۹۴۰ تاکنون هیچ استاد تمام وقت با تِنور در این دانشگاه اخراج نشده بود، زیرا قوانین محکم انجمن اساتید دانشگاه آمریکا (AAUP) به سختی اجازه اخراج اساتید دارای تِنور را می‌دهد.
واکنش فرانچسکا جینو و پرونده قضایی
جینو همواره هرگونه تقلب و جعل در تحقیقاتش را رد کرده است. او پس از اخراج، شکایتی ۲۵ میلیون دلاری علیه دانشگاه هاروارد و بلاگ Data Colada تنظیم کرد. با این حال، یک قاضی فدرال درخواست او برای ادعای افترا را رد کرد ولی اجازه داد او در دادگاه به این موضوع بپردازد که آیا دانشگاه در اعمال مجازات‌ها به سیاست‌های داخلی تِنور خود احترام گذاشته است یا خیر.
جینو در وب‌سایتی که برای دفاع از خود ایجاد کرده بود، نوشت: «وقتی فرصتی برای اثبات حقیقت در دادگاه پیدا کنم، خواهید دید که ادعاهای دانشگاه ضعیف و بی‌اساس هستند و این اتهامات دروغین‌اند.»
اهمیت این رویداد برای دنیای علمی
رسوایی جینو به چند دلیل بسیار مهم است:
- تهدید به اعتبار علم: پژوهش‌های علمی بر پایه صداقت، شفافیت و صحت داده‌ها استوار است. هرگونه تقلب می‌تواند اعتماد جامعه علمی و عمومی به تحقیقات را از بین ببرد.
- چالش‌های تِنور: سیستم تِنور به استادان دانشگاه‌ها امنیت شغلی می‌دهد تا بتوانند بدون ترس از اخراج، تحقیقات مستقل انجام دهند. اما این سیستم در مقابل سوءاستفاده هم آسیب‌پذیر است.
- اخلاق در پژوهش: این رویداد بر اهمیت نظارت دقیق‌تر و آموزش‌های اخلاقی در دنیای دانشگاهی تاکید می‌کند تا پژوهشگران از هرگونه تخلف و سوءاستفاده جلوگیری کنند.
درس‌هایی برای آینده دانشگاه‌ها و پژوهشگران
ماجرای اخراج فرانچسکا جینو زنگ خطری برای همه دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی است. حفظ اعتبار علمی نیازمند شفافیت، نظارت مستمر و برخورد قاطع با تخلفات است.
دانشگاه‌ها باید سیستم‌های پیشگیرانه قوی‌تری برای شناسایی مشکلات احتمالی در پژوهش‌ها طراحی کنند و همچنین محیطی ایجاد کنند که پژوهشگران بتوانند بدون ترس از انتقام، موارد تخلف را گزارش دهند.
نتیجه‌گیری؛ پایان یک فصل تاریک
افشاگری و اخراج فرانچسکا جینو، استاد هاروارد که زمانی به خاطر تحقیقاتش درباره صداقت تحسین می‌شد، یک درس عبرت بزرگ برای دنیای علمی است. این رویداد نشان داد حتی کسانی که موضوع تحقیقشان «صداقت» است، ممکن است در دام فریب خود گرفتار شوند.
با وجود تمام جنجال‌ها، این اتفاق فرصتی است تا دانشگاه‌ها به اصول اخلاقی و استانداردهای پژوهشی خود بیشتر اهمیت دهند و با شفافیت و عدالت، اعتماد جامعه علمی و عمومی را حفظ کنند.
برای اطلاعات بیشتر و آگاهی از تازه‌ترین مقالات علمی و روانشناسی به سایت مرکز مشاوره روانشناسی آویژه به آدرس https://psychology.avije.org مراجعه کنید.
