راز تربیت موفق کودکان پیش‌دبستانی با مشاوره تخصصی آویژه

روانشناسی کودکان پیش‌دبستانی

شروعی برای شکل‌گیری هویت اجتماعی و شخصیتی کودک

سن پیش‌دبستانی یکی از مهم‌ترین و حساس‌ترین مراحل رشد روانی، اجتماعی و شناختی کودک است. در این دوران، کودک برای اولین بار به‌صورت منظم و مستقل از والدین وارد یک محیط آموزشی می‌شود؛ محیطی که پر از ناشناخته‌ها، تجربه‌های نو و چالش‌های عاطفی است.

در این سن، کودک در حال شکل‌دادن به اولین هویت‌های اجتماعی خود است. روانشناسی کودک پیش‌دبستانی نشان می‌دهد که نحوه رفتار مربیان، نوع ارتباط با همسالان، شرایط محیطی و سبک ارتباط والدین با کودک، تأثیر مستقیمی بر اعتمادبه‌نفس، حس امنیت و کیفیت رشد اجتماعی او دارد.

تجربه‌های تازه کودک در محیط پیش‌دبستانی

محیط پیش‌دبستانی برای اغلب کودکان ترکیبی از هیجان، ترس، کنجکاوی و استقلال است. در این فضا، کودکان با تجربه‌هایی مواجه می‌شوند که اغلب در خانه تجربه نکرده‌اند:

• جدا شدن از والدین برای مدتی طولانی‌تر
• حضور در جمع همسالان با توانایی‌ها و رفتارهای متنوع
• آشنایی با قوانین گروهی و ساختارهای نظم‌مند
• مشاهده رفتار بزرگسالانی غیر از والدین (مربی، مدیر، ناظم و...)
• مقایسه خود با دیگران در بازی، نقاشی، صحبت‌کردن یا فعالیت‌های گروهی

کودکی که وابستگی شدیدی به والدین دارد، ممکن است در روزهای ابتدایی، دچار اضطراب جدایی شود و با بی‌قراری، گریه یا سکوت واکنش نشان دهد. روانشناسی کودک پیش‌دبستانی توصیه می‌کند در چنین شرایطی، والدین و مربیان باید با صبر، همدلی و حمایت هیجانی به کودک کمک کنند تا به مرور با محیط سازگار شود.

بازی، ابزار طلایی در روانشناسی کودکان پیش‌دبستانی

در روانشناسی رشد، بازی اصلی‌ترین راه ارتباط کودک با جهان اطرافش است. در پیش‌دبستان، کودک از طریق بازی‌های گروهی، نقاشی، قصه‌گویی، نمایش، لگو، خمیر بازی و فعالیت‌های حرکتی، مهارت‌هایی حیاتی را می‌آموزد:

• تقویت مهارت‌های حرکتی (دست‌ورزی، تعادل، هماهنگی چشم و دست)
• رشد زبانی و افزایش دایره واژگان
• یادگیری نوبت گرفتن، همکاری و حل تعارض
• افزایش خلاقیت و تخیل
• مدیریت هیجانات مانند خشم، ترس، خجالت و شوق

مرکز مشاوره آویژه با تأکید بر استفاده از روانشناسی بازی در مشاوره‌های کودک، نقش بازی را به‌عنوان ابزاری برای تشخیص و درمان مشکلات عاطفی و رفتاری در این سن بسیار مهم می‌داند.

دو نوع کودک در محیط پیش‌دبستانی

در روانشناسی پیش‌دبستانی معمولاً دو دسته کودک دیده می‌شوند:

۱. کودکان اجتماعی و سازگار

این کودکان به‌راحتی وارد بازی‌های گروهی می‌شوند، به محیط جدید علاقه نشان می‌دهند و از کشف روابط اجتماعی لذت می‌برند. آن‌ها تعامل بالایی با همسالان و مربیان دارند و معمولاً با چالش خاصی مواجه نیستند.

۲. کودکان وابسته، گوشه‌گیر یا مضطرب

این گروه معمولاً در جدا شدن از والدین مشکل دارند، ممکن است منزوی، ساکت یا پرخاشگر شوند. آن‌ها نیاز بیشتری به همراهی روانی، فرصت‌های بازی انفرادی و کمک مربیان دارند تا به تدریج احساس امنیت و راحتی پیدا کنند.

در هر دو حالت، تعامل والدین با محیط آموزشی و نقش مربیان بسیار حیاتی است. اگر خانه و مهد هماهنگ عمل کنند، کودک سریع‌تر با محیط اجتماعی جدید سازگار خواهد شد.

اهداف روانشناسی کودک پیش‌دبستانی چیست؟

روانشناسی این دوره اهداف مشخصی دارد که باید در طراحی محیط، برنامه‌ها و نوع آموزش‌ها لحاظ شود:

• تقویت حس استقلال کودک
• افزایش تحمل در برابر شکست یا ناکامی
• یادگیری قواعد اجتماعی ابتدایی (نوبت گرفتن، احترام به دیگران، قانون‌پذیری)
• بروز احساسات با شیوه‌های درست (نه گریه یا خشونت)
• آماده‌سازی روانی برای ورود به دبستان

مرکز مشاوره آویژه در جلسات مشاوره با والدین، این اهداف را شناسایی و متناسب با ویژگی‌های هر کودک راهکارهایی تخصصی برای رسیدن به آن‌ها ارائه می‌دهد.

راهکارهایی برای والدین کودکان پیش‌دبستانی

در ادامه، چند توصیه‌ کاربردی از زبان مشاوران کودک مرکز آویژه برای والدینی که فرزند پیش‌دبستانی دارند:

🔹 آماده‌سازی تدریجی برای جدایی از خانه
با حضورهای کوتاه‌مدت در کلاس‌های بازی یا پیش‌دبستانی، کودک را به جدایی‌های کوتاه عادت دهید.

🔹 تشویق به بازی‌های گروهی در خانه و پارک
مهارت‌های اجتماعی را از خانه شروع کنید. بازی‌های دونفره، قوانین ساده، برد و باخت را تمرین دهید.

🔹 تقویت مهارت زبانی کودک با گفتگوهای روزمره
درباره کارهای روزانه، احساسات، رنگ‌ها، اشیاء و داستان‌ها با کودک صحبت کنید.

🔹 ایجاد ثبات در سبک تربیتی
محیط خانه باید با نظم، مهربانی و ثبات همراه باشد تا کودک دچار دوگانگی رفتاری نشود.

🔹 برقراری ارتباط مستمر با مربیان پیش‌دبستانی
رفتارهای کودک در خانه و مهد باید با هم هماهنگ بررسی و مدیریت شوند.

مشاوره تخصصی برای کودکان پیش‌دبستانی در آویژه

اگر کودک شما:

• به محیط پیش‌دبستانی عادت نکرده
• پرخاشگر، مضطرب یا گوشه‌گیر شده
• در برقراری ارتباط با همسالان مشکل دارد
• دچار شب‌ادراری، ترس یا بدغذایی شده

می‌توانید با روانشناسان کودک مرکز مشاوره آویژه تماس بگیرید تا با تحلیل دقیق شرایط، برنامه‌ای متناسب با روحیات فرزندتان ارائه شود.

 

خصوصیات روانشناسی کودکان پیش دبستانی

خصوصیات روانشناسی کودکان پیش دبستانی یا دروه سوم کودکی بسیار متفاوت است . از خصوصیات روانشناسی کودکان پیش دبستانی میتوان به علاقه شدید به بازی نام برد . در این دوره آنها از طریق بازی علایق و احساسات خود را بروز میدهند . دختری که دوست دارد مادر باشد . یا پسری که دوست دارد یک قهرمان باشد در بازی هایش این احساسات را بروز میدهد . از دیگر خصوصیات روانشناسی کودکان پیش دبستانی ظهور فرا خود در آنها میباشد . در این دوره آنها همزاد پنداری نموده و احساسات دوست خود را درک میکنند . بروز همنوع دوستی در این مرحله ظاهر میشود . آنها در پیش دبستانی از چاشت خود به دوستانی که چیزی همراه نیاورده اند میدهند . به کودکی که قدرت یادگیری کمتری دارد آموزش میدهند . با طبقات مختلف جامعه نه مفهومی بلکه به ظاهر آشنا میشوند .

از بارزترین خصوصیات روانشناسی کودکان پیش دبستانی یادگیری مهارت های زندگی است . آنها در این دوره همزیستی را می آموزند . کجا باید حالت تدافعی داشته باشند و کجا همزیستی . کودکان با ظهور وجدان یا فراخود شخصیت ممتازی را تجربه میکنند . آنها حس برتری پیدا میکنند . رابطه فرمانروا و فرمانبر یا معلم و شاگرد این حس آنها را تتمیع میکند . آنها با کمک به دیگران احساس خوبی دارند . در این دوره بر گنجینه لغات خود می افزایند و جملات بیشتری به زبان می آورند . سمبل سازی و درک نمادین اشیا تقویت میشود و آنها با اشیا بیجان ارتباط میگیرند . حس مالکیت را بطور مفهومی تجربه میکنند . حس مالکیت در سنین چهار تا پنج سالگی ایجاد میشود اما نه به صورت مفهومی . چیزی را که متعلق به آنان است لحظه ای دیگر رها میکنند اما حالا آن را حفظ میکنند (مالکیت ) .

تست روانشناسی کودکان پیش دبستانی

تست روانشناسی کودکان پیش دبستانی بسیار متنوع و شیرین است . تست ها علاوه بر مشخص کردن بهره هوشی کودک به تقویت هوش آنها کمک میکند . به روانشناسان داده هایی میبخشد که از طریق آن به روحیات ، علایق ، خصوصیات و علایق کودکان پی میبرند . یک تست روانشناسی کودکان پیش دبستانی درک اختلاف دو تصویر مشابه است . دو تصویر کاملا شبیه به هم که ده اختلاف کوچک دارند و کودک باید این اختلاف ها را پیدا کند . یک تست روانشناسی کودکان پیش دبستانی به ماز شهرت دارد . یک قسمت از یک نقاشی برداشته شده که این قسمت با طرح های دیگر چند تعداد در برابر کودک قرار دارد . کودک با توجه به رنگ و طرح قسمت بریده شده شکل مناسب را در جای خود قرار میدهد . سرعت و درست بودن در انتخاب شکل بهره هوشی و روحیات او را مشخص میکند .

یک تست دیگر که مربوط به روانشناسی بالینی میشود آزمون ریون است . در این آزمون کودک با یک آزمون مفهومی روبرو میشود . او سه تصویر در مقابل دارد تصویر چهارم را با توجه به مفهومی که تصاویر به او میدهند در جای خود قرار میدهد . او برای انتخاب خود توضیح و تفسیر دارد . آزمون ها در اولین مرحله مهم هستند . او آزمون های بعدی را با توجه به تجربیاتش راحت تر پشت سر میگذارد . همین تعداد تجربه ها برای تشخیص درست نیز مهم هستند و این آزمون های بعدی آزمون پیشرفت نام دارند . تست دیگر یک کاغذ نقاشی شده است که شکلی خاص در میان خطوط در هم و پیچیده را باید کودک بیابد . بازهم سرعت تشخیص و پیدا کردن شکل در روانشناسی کودک موثر است .

 

روانشناسی کودکان پیش دبستانی در نقاشی

روانشناسی کودکان پیش دبستانی در نقاشی حرف های زیادی برای روانشناسان دارد . قلم نقش خیال میزند بر لوح چه برای کودکان چه بزرگسالان . یک صفحه کاغذ سفید در اختیار کودک بگذارید با مهربانی از او بخواهید چند خط بکشد . حال با اجبار از او بخواهید چند خط بکشد . خواهید دید هنگام مهربانی خطوط نرم و منحنی هستند هنگام اجبار خط ها تیز و شکسته و اگر عصبانی شود قلم را با فشار بیشتر حرکت میدهد و در نهایت ممکن است با نوک مداد کاغذ را سوراخ سوراخ کند . در روانشناسی کودکان پیش دبستانی در نقاشی از آنها میخواهند یک نقاشی بکشند . نوع خطوط بیان کننده یکسری روحیات ، رنگ ها هرکدام بیانگر روحیات دیگری خواهند بود . در یک پرتره بچگانه کشیدن ماشین با جزئیات نشانگر یک روحیه است و کشیدن سطحی ماشین به صورت چهارضلعی منظم یک روحیه دیگر را به روانکاوان میدهد .

در تست های روانشناسی کودک برای شناخت روحیات و هوش او یک نقاشی از پیش آماده میشود . در این نقاشی که ممکن است صورت ، خانه ، ماشین و یا هر شکلی باشد چند جز را نمیکشند . مثلا در نقاشی صورت ممکن است لب یا گوش نگذارند کودک باید آنرا کامل کند . حال یک کودک ممکن است فقط عضو جا مانده را بگذارد . ممکن است برای او گوشواره ، مو و زینت الات بگذارد و کودک پسر کلاه یا تفنگ بگذارد . به این ترتیب میتوان از نقاشی برای پی بردمن به درون یک کودک بهره برد و او را روانشناسی کرد .

روانشناسی کودکان پیش دبستانی در رشد

روانشناسی کودکان پیش دبستانی در رشد همراه با تحولات زیادی خواهد بود . یک کودک در این دوران از نظر جسمی رشد میکند . این رشد در او خصوصیات جدیدی چون حس استقلال پدید می آورد . او احساس میکند دیگر بزرگ شده و توقع دارد همه این موضوع را درک کنند . به او کمتر دستور بدهند . اجازه بدهند برخی کارهایش را به تنهایی انجام دهد و خریدهایش به سلیقه خودش باشد . او از نظر برخی مهارت ها نیز توانایی پیدا میکند . مانند ورزش ها . او در این دوره رشته ورزشی خود را انتخاب میکند البته ممکن است برخی انتخاب های او تحت تاثیر دوستانش باشد . ولی همین انتخاب نشانگر رشد تحرک پذیری کودک میباشد . او در این دوره توانایی تفسیر و تفهیم میابد . او قوه تحلیل پیدا میکند . یعنی به درک مفهومی میرسد . او مهارت های اجتماعی را می آموزد .

او دوست دارد از طرف دیگران مقبول واقع شود در نتیجه برخی مهارت ها در او تقویت میشود . مهارت روابط عمومی . ارتباط برقرار کردن به نحوی که دیگران او را بپذیرند و او بتواند ارتباط عاطفی برقرار کند . در نتیجه این نیاز او یاد میگیرد برخی رفتارها را که ناشی از احساسات درونی است بروز ندهد . روانشناسی کودکان پیش دبستانی در رشد میگوید : شاید کودک در کنترل احساسات و رفتار ماهر نباشد . اما شروع دوره جدیدی است برای تمرین کنترل احساسات . در این دوران مشاوره خانواده  لازم است . در این مشاوره مشخص میشود در برابر هریک از رفتارها و خواسته های کودک چه واکنشی داشته باشید . روانشناسی کودک در این دوره حرف های زیادی برای گفتن دارد . چون کودک تغییرات زیادی را در وجود خود و در محیط مشاهده میکند . مشاوره کودک کمک بزرگی به تربیت کودک میکند .

خدمات تلفنی و آنلاین مرکز مشاوره خانواده و روانشناسی آویژه

لطفا برای کسب اطلاعات بیشتر سایر مقالات متخصصان مرکز مشاوره آویژه را مطالعه نمایید .

در این راستا مرکز مشاوره روانشناسی و خانواده خدمات متنوعی را در زمینه روانشناسی کودک آنلاین به شما هم میهنان عزیز ارائه میدهد .

منبع :The Psychology of Preschool Children 

کلاس های قبل ازدواج اجباری است؟