عوامل کم خوابی میتوانند به شرایط و عواملی اشاره کنند که باعث کاهش مدت و کیفیت خواب فرد میشوند. این عوامل ممکن است شامل موارد زیر باشند:
استرس: استرس روزانه و مشکلات روحی-ذهنی میتوانند باعث اختلال در خواب شوند. نگرانی‌ها، مشکلات در روابط، فشار کاری و مسائل مالی از جمله عوامل استرس زا هستند.
مصرف مواد محرک: مصرف موادی مانند قهوه، چای، نیکوتین و الکل میتواند باعث بیداری و کاهش خواب شود.
محیط خواب نامناسب: محیط خواب غیرراحت و نامناسب میتواند باعث کاهش کیفیت خواب شود. نور روشن، صداهای مزاحم، دمای نامناسب و تخت‌خواب ناشی از انتخاب نامناسب میتوانند عواملی باشند که خواب را مختل میکنند.
عادات خواب نامناسب: عاداتی مانند خوابیدن با موبایل، تماشای تلویزیون در تخت‌خواب، مطالعه تا دیر شب و یا روز خوابیدن میتواند باعث کم خوابی شود.
بیماری‌ها: برخی بیماری‌ها مانند اختلالات تنفسی مانند آپنه شبانه، بیماری‌های قلبی، دردهای مزمن و اختلالات روانی میتوانند باعث اختلال در خواب شوند.
عوامل فیزیکی: عوامل فیزیکی مانند درد بدن، آلرژی‌ها، ترس یا استرس فیزیکی، دیسک‌های فشرده و مشکلات ستون فقرات نیز ممکن است خواب را تحت تأثیر قرار دهند.
داروها: مصرف برخی داروها مانند آنتی‌دپرسانت‌ها، آستروئیدها، محرک‌های بیش‌فعالیت، قرص‌های رژیمی و برخی داروهای قلبی میتوانند باعث کم خوابی شوند.
توجه داشته باشید که برای تشخیص دقیق علت کم خوابی و درمان آن، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید.
خواب در افراد سالمند دچار بیماری جسمی
اختلالات خواب در افراد سالمند موردی است که خیلی زیاد دیده میشود . مثلا خانم ها با بالا رفتن سن دچار یائسگی میشوند که البته این روند طبیعی است . زنان در این سن و سال معمولا دچار سرطان ، فشار خون بالا ، افسردگی و بیماری های قلبی میشوند . گاهی نیز مشاهده میشود که افراد چند بیماری را باهم دارند و هر چقدر تعداد بیماری های آنها بیشتر باشد از کیفیت خواب کمتری برخوردار خواهند بود .
درمان و عوامل کم خوابی نیز در این مورد به مراتب سخت تر از درمان جوانان است . بررسی عوامل کم خوابی و در کل آزمایشات کنترلی برای افراد مسن تر ضرورت زیادی دارد . اگر در سالمندی نشانه هایی از اختلال خواب مشاهده شد افراد باید علاوه بر بررسی مسائل جسمی وضعیت روحی فرد را نیز بررسی کنند .مشاوره روانشناسی حتما در دوران پیری میتواند خیلی زندگی را برای افراد سالخورده سهل تر کند .
چرت زدن در افراد سالمند
بسیاری از افراد بعد از سپری کردن سالهای کار و رسیدن به دوران بازنشستگی با تغییرات در عادات خوابشان رو به رو میشوند . مثلا عادت میکنند که در ساعات بعد از ظهر چرت بزنند . بنابراین اکثر این افراد نمیتوانند در شب خواب راحتی داشته باشند و علائم و عوامل کم خوابی در آنها مشاهده میشوند . اکثر این افراد زمانی که برای درمان کم خوابی به پزشک مراجعه میکنند اکثرا با این جواب مواجه میشوند که باید در سبک زندگیشان تغییر ایجاد کنند تا مشکل خواب آنها رفع شود . مثلا به آنها پیشنهاد میشود که صبح زود بیدار شوند و طبق یک برنامه متناسب با شرایط روحی و جسمیشان به فعالیت و تکاپو بپردازند . مشکل بسیاری از افراد سالمند برای درمان و عوامل کم خوابی با رعایت یک برنامه منظم قابل حل است . البته در صورتی که مشکل جسمانی ریشه بی خوابی و یا اختلالات افراد نباشد . در این زمینه توصیه میکنم از مشاوره روانشناسی آنلاین کمک بگیرید.
نشانه های بی خوابی و مشکلات خواب در سالمندان
خواب ها و چرت هایی در زمان ها و مکان های نامناسب و در طی روز میتواند یکی از مهمترین و بارز ترین نشانه های بروز اختلال خواب در سالمندان باشد . برای مثال خانمی به پزشک مراجعه میکند و میگوید با این که شوهرش گواهی نامه رانندگی دارد اما از این موضوع واهمه دارد که همسرش تنها رانندگی کند . بخاطر این که مرد نمیتواند خودش را در هنگام رانندگی بیدار نگه دارد و به ناگاه خوابش میبرد . او برای رانندگی در یک مسیر کوتاه مجبور است دقایق زیادی را در بین راه توقف کند و چرت بزند تا بتواند به مسیرش ادامه دهد . در این موارد معمولا افراد مشکل آپنه خواب دارند .
البته گاهی نیز این مساله میتواند ناشی از داروهایی باشد که افراد سالمند استفاده میکنند . البته شما با مورد خواب سالمندان در طی روز در خانه سالمندان نیز زیاد مواجه میشوید که دلیل آن عدم نور کافی خورشید است .
به وجود آمدن مشکلات خواب در افراد سالمند به خاطر مصرف دارو
گاهی نیز نشانه های خواب آلودگی و عوارض و عوامل کم خوابی در شب زمانی در افراد به ویژه سالمندان دیده میشود که داروهایی را استفاده میکنند . این داروها میتوانند برای درمان بیماری های مختلفی تجویز شده باشند . اما به صورت همزمان این دارو ها میتوانند در خواب فرد مصرف کننده اختلال ایجاد کنند . باید توجه داشت که عوارض احتمالی هر دارویی قطعا در افراد سالمند نسبت به جوان تر ها بیشتر و قوی تر بروز میکند .
عوارض و عوامل کم خوابی در شب میتواند زندگی روزمره سالمندان را با مشکلات زیادی رو به رو کند . برای پیشگیری از این اتفاق به دلیل مصرف دارو باید برنامه منظمی در این باب برای فرد در نظر گرفته شود . این برنامه برای سالمندانی که احتیاج به مراقبت دارند باید توسط پرستار انجام گیرد . مراقبان در صورت وجود مشکلات روحی و روانی که باعث اختلالات خواب میشوند حتما از مشاوره روانشناسی استفاده کنند .
آپنه خواب
آپنه خواب اختلالی است که در آن فرد با مشکلات و وقفه های تنفسی در خواب رو به رو میشود . زنانی که قبل از بارداری دچار آپنه خواب هستند ، در دوران بارداری با حجم بیشتری از این مشکل رو به رو میشوند . بعضی از زنان نیز در دوران بارداری دچار این اختلال میشوند . علاوه بر عوارض و عوامل کم خوابی در شب مثل کسل بودن در طول روز خطر از بین رفتن جنین نیز در این زنان بالاتر است . این خطر به این خاطر احتمال بیشتری دارد که در آپنه خواب رسیدن اکسیژن مورد نیاز به جنین سخت تر انجام میشود . از آن رو که جنین برای دریافت اکسیژن کاملا به مادر وابسته است ممکن است از بین برود . پس تاکید میشود خانم ها قبل از بارداری این مشکل خود را درمان کنند . بعد از درمان آپنه تقریبا هیچ مشکلی برای رسیدن اکسیژن به جنین وجود نخواهد داشت .
راه هوای مثبت مداوم یا cpap
همانطور که گفته شد آپنه به دلیل به وجود آوردن عوارض و عوامل کم خوابی در شب در زنان ِ باردار و همچنین تهدید زندگی جنین باید خیلی زود درمان شود . اگر زنان قبل از بارداری این مشکل را حل کنند قطعا میتوانند با خیال راحت تری به بچه دار شدن اقدام کنند . یکی از راههای مرسوم برای درمان آپنه راه هوای مثبت یا cpap میباشد . در این درمان یک ماسک بر روی بینی افراد قرار میگیرد . این باعث میشود که فشار در راه تنفسی بیشتر شود و به این صورت موجب باز شدن راه تنفس میشود . این درمان بیشتر مناسب زنانی است که روی پهلو میخوابند .
خدمات مرکز مشاوره خانواده و روانشناسی آویژه
برای کسب اطلاعات بیشتر لطفا سایر مقالات متخصصان مرکز مشاوره آویژه را مطالعه فرمایید .
در این راستا مرکز مشاوره خانواده و روانشناسی آویژه خدمات متنوعی را در زمینه مشاوره عوامل کم خوابی و بی خوابی به شما هم میهنان عزیز ارائه میدهد .
منبع: Insomnia and Excessive Daytime Sleepiness (EDS)